Ο Μάνος και ο Μίκης

ΤΟΝ Μίκη Θεοδωράκη, τον συνάντησα, στα τέλη του 1966, αρχες του 1967, δεν θυμάμαι ακριβώς. Λίγο πριν τη Δικτατορία. Μαθητής Γυμνασίου. Ο Πειραιάς τότε είχε Αριστερό δήμαρχο. Τον Κυριακάκο της ΕΔΑ. Διαβάζω στην εφημερίδα, ότι κάθε Τετάρτη απόγευμα ( η, Πέμπτη δεν έχει σημασία) ο Θεοδωράκης μιλάει στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου για τη μουσική. Τη μία φορά, για το λαϊκό τραγούδι, την άλλη για το πολιτικό τραγούδι, κλπ. Με τον φίλο μου, Τάσο Γουδέλη (συγγραφέα σήμερα) παίρνουμε τον Ηλεκτρικό, από τα Πετράλωνα και πάμε. Καμιά πενηνταριά οι παρευρισκόμενοι με εμφανή τη παρουσία αστυνομικών με πολιτικά. Έφηβος τότε, άκουγες τον Μίκη να μιλάει και ρούφαγες τα λόγια του σαν σφουγγάρι. Μιλάμε πενήντα χρόνια πίσω. Άλλος κόσμος. Η γνώση ήταν δυσεύρετη. Δεν υπήρχε τηλεόραση, το ραδιόφωνο έπαιζε Σοφία Βέμπο και Νίκο Γούναρη κι από τους τριάντα συμμαθητές στη τάξη, πικ-απ είχαν οι δύο. Θυμάμαι ακόμα έναν τύπο, με κατσαρά φουντωτά μαλλιά που ήταν κάθε φορά στη αίθουσα. Μου είχε κάνει εντύπωση η φάτσα του. Όταν μίλησε ο Θεοδωράκης για το πολιτικό τραγούδι, τον φώναξε δίπλα του. Για να παρουσιάσει, όπως είπε, ένα νέο συνθέτη, από την Αίγυπτο. Ήταν ο Μάνος Λοίζος. Στη συνέχεια της Κυριακές το πρωί, με δέκα δραχμές εισιτήριο, παρουσίαζε το Άξιον Εστί. Με τον Αντώνη Καλογιάννη, τον Γιώργο Ζωγράφο και τον Τζαβαλά Καρούσο. Αντί για Μπιθικώτση, Μάνο Κατράκη, Δημήτριεφ, που ήταν οι συντελεστές στο δίσκο. Οι Λαμπράκηδες σ’ αυτή τη δύσκολη εποχή είχαν γαλουχήσει αυτή τη γενιά.

ΤΙ να κάνω τώρα; Να του έχω αιώνια ευγνωμοσύνη να τον κάνω εικόνα και να τον προσκυνάω; Αν η πρώτη σου γκόμενα, που την ερωτεύτηκες για θάνατο, βγει στη πορεία πατσαβούρα, θα τη σιχαθείς. Γνωστός, ο βίος και η πολιτεία του Μίκη Θεοδωράκη. Απ’ όταν τα είχε τετρακόσια. Όχι τώρα, που είναι μεταξύ, εκατό και θανάτου και τον πήγανε με τα καροτσάκι στο Σύνταγμα. Θα το πάω ανάποδα. Έχω ακούσει τον Μανώλη Μητσιά, να μου μιλάει για τον Μάνο Χατζηδάκι. Με δέος και θαυμασμό. Για την αξιοπρέπεια που τον διέκρινε. Για την ανωτερότητά του. Τη γενναιοδωρία του. Δεν αγάπησε το χρήμα. Τον έπαιρναν τηλέφωνο από το Χόλιγουντ να γράψει, για τον κινηματογράφο. Θα μπορούσε να τους δώσει, κάτι που είχε έτοιμο. Τους απαντούσε, «βαριέμαι». Ήταν κουβαρντάς κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία. Ήταν διευθυντής στο τρίτο πρόγραμμα της ΕΡΤ. Κι είχε απαγορεύσει στους συνεργάτες του να παίζουν μουσική και τραγούδια δικά του. Για να μην θεωρηθεί ότι διαφημίζει τα έργα του. Ποια από τις σημερινές λινάτσες το έχει κάνει αυτό; Ομοφυλόφιλος ήταν ο Χατζιδάκης. Χωρίς να έχει δώσει ποτέ, το ελάχιστο δικαίωμα στη συμπεριφορά του. Στον πληθυντικό, του μιλάγανε οι τραγουδιστές των 20 και 25 χρονών. Όλους τους είχε σε απόσταση. Όταν οι άντρες συνθέτες, στριμώχνουνε τα κοριτσάκια για να τα πηδήξουν.

ΔΕΝ θέλω να γράψω αυτά που μου έχουν πει για τον Θεοδωράκη. Μην ξεπέσουμε στο κουτσομπολιό. Μία αντίστοιχη καλή κουβέντα, δεν έχω ακούσει. Κι αυτό δεν μπορεί να είναι τυχαίο. Όλοι ξέρουμε τους ιδεολογικούς ακροβατισμούς. Κατανοείς τον εγωισμό και τον ναρκισσισμό. Ανθρώπινες αδυναμίες. Το πολιτικό εκκρεμές, αριστερά-δεξιά, συνιστά καραγκιοζιλίκι. Όταν μάλιστα, δεν είναι θεωρητικό αλλά έχει το ανάλογο αντίτιμο. Καθώς, συνοδευόταν από Υπουργιλίκια. Οι συνεχείς αναφορές του στα λεφτά. Αν ακούς πνευματικό άνθρωπο να μιλάει για λεφτά, παίρνεις δρόμο και φεύγεις. Ο πολιτικός Μίκης Θεοδωράκης από το 1974 και εντεύθεν θυμίζει γαϊτανάκι. Πότε από δω,πότε από κει. Μέχρι και τον Τσίπρα έφτασε να πιστέψει. Χωρίς, τώρα στα στερνά, να έχει καμιά προστασία από τους δικούς του ανθρώπους. Να τον περιφέρουν, στη κατάσταση που βρίσκεται, δεξιά κι αριστερά σαν αξιοθέατο. Όπως οι τουρίστες βγάζουν φωτογραφίες στην Ακρόπολη, ο κάθε κοκωβιός να βγάζει φωτογραφία με τον Μίκη.

ΘΑ μου πείτε, υπάρχει το έργο του. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Ο ίδιος επέλεξε αυτή τη διαδρομή σαν πολιτικό πρόσωπο. Και κρίνεται, γι αυτή. Το «Καραμανλής η τανκς» δηλαδή, θα το καταπιείς αμάσητο; Τι έψαχνε να βρει, πέρα από τα λεφτά σαν Υπουργός της Κυβέρνησης Μητσοτάκη; Ταυτόχρονα, διαβάζεις για τον Μίκη της Ρωμιοσύνης και το Άξιον Εστί. Η ημιμάθεια, είναι ίδιον των νεοελλήνων. Το Άξιον Εστί είναι του Ελύτη και η Ρωμιοσύνη του Ρίτσου. Η ποίηση, όπως έχει πει ο Ζωρζ Πιλαλί, είναι ολοκληρωμένο έργο. Υπάρχει και η μουσική αρμονία του λόγου. Δεν χρειάζονται οι ποιητές τη συναισθηματική βοήθεια της μουσικής. Σαφώς και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη είναι σημαντικό. Δεν είναι ανάγκη να το πω εγώ αυτό. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Ο ίδιος, επέλεξε να εκτεθεί στη πολιτική. Κατά συνέπεια, να εκτεθεί και στη κριτική. Όταν μου λες εμένα, ποιο είναι το σωστό και τι πρέπει να κάνω, δεν γίνεται να μείνω μουγκός. Έχω υποχρέωσή, να σε κρίνω.

Στη μουσική επιλογή, Big Mama Thornton & Buddy Guy- Ball and Chain.

https://www.youtube.com/watch?v=ADKKaImqRlY