Με αφορμή την απόλυση του Javi Pascual Part 1

Λίγο μετά την νέα κακή εμφάνιση και την συντριβή του Παναθηναϊκού στην Μαδρίτη, κυκλοφόρησαν στη δημοσιότητα τα πρώτα ρεπορτάζ που προανήγγειλαν σαρωτικές αλλαγές στο εσωτερικό του οργανισμού, σε συνδυασμό με την επιβολή βαρύτατου προστίμου από την πλευρά της διοίκησης.

Το γεγονός αυτό αποτελεί συνέχεια των δηλώσεων του ισχυρού άνδρα της ΚΑΕ, ο οποίος πριν από περίπου μια εβδομάδα άσκησε δημόσια κριτική στην αγωνιστική συμπεριφορά ορισμένων αθλητών του συλλόγου. Παρόμοιο είναι το κλίμα και στις τάξεις των φιλάθλων, όσο τουλάχιστον μπορώ να καταλάβω μέσω των social media.Θυμός, απογοήτευση, απαιτήσεις για μεταγραφές.

Μερικές ώρες αργότερα ο Javi Pascual απολύθηκε, ενώ την στιγμή που γραφόταν το παρών κείμενο η συμφωνία με τον Rick Pitino δεν είχε ακόμα ολοκληρωθεί.

Είμαι της άποψης, ότι οποιοσδήποτε ασκεί διευθυντικά καθήκοντα οφείλει να λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες και τα συναισθήματα των υφισταμένων του, ειδάλλως αναλαμβάνει το ρίσκο της συνολικής απόρριψης των ενεργειών του. Ο εν λόγω συλλογισμός μπορεί εύκολα να επεκταθεί έως τα όρια ενός κράτους.

Υπό αυτό το πρίσμα, θεωρώ περιττό να αναλωθούμε αποκλειστικά στην ανάλυση του παιχνιδιού – πόσες φορές άλλωστε να αναφέρουμε ότι οι Πράσινοι αδυνατούν συστηματικά να κερδίσουν την μάχη του rebound; Αντίθετα αποφάσισα σήμερα να κάνουμε μια κουβέντα, σχετικά με μια διαφορετική προσέγγιση στο ζήτημα της διαχείρισης κρίσεων (αγωνιστικών και όχι μόνο).

Η συνειρμική μηχανή

Επιγραμματικά διαθέτουμε 2+1 δεδομένα.
Ο Παναθηναϊκός βρίσκεται εδώ και καιρό σε βαθιά κρίση, σε σημείο που κινδυνεύει να τεθεί εκτός στόχων.

Υπάρχει πρόβλημα με την απόδοση ορισμένων παικτών, με το κλίμα στην ομάδα είναι σαφώς τεταμένο.

Η βασική αρχή εξάσκησης δεξιοτήτων, ορίζει πως οι ανταμοιβές για τις βελτιωμένες επιδόσεις λειτουργούν καλύτερα από την τιμωρία για τα λάθη. Ο χαρακτήρας της συγκεκριμένης πρότασης είναι αξιωματικός – ισχύει στο ακέραιο, είτε μας αρέσει είτε όχι.

Το τρίτο δεδομένο είναι ίσως το πιο σημαντικό – αφορά τον δομικό τρόπο, με τον οποίο το αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα. Ο νους μας αποτελεί ουσιαστικά μια συνειρμική μηχανή – αναζητά διαρκώς μοτίβα στο περιβάλλον του και αιτιώδεις σχέσεις που να επεξηγούν, την λειτουργία και την εμφάνιση τους.

Κάθε εξωτερικό ερέθισμα ενεργοποιεί ένα απέραντο δίκτυο συνειρμικών ιδεών, το οποίο συνεχώς ανατροφοδοτείται και οργανώνει τις υπόλοιπες πληροφορίες, σε μια λογικοφανή (όχι λογική) σειρά. Για το μυαλό μας, κάθε φαινόμενο παράγεται αναγκαστικά από κάποιο άλλο που έχει προηγηθεί. Με άλλα λόγια: ο εγκέφαλος μας κατασκευάζει όμορφες, συνεκτικές ιστορίες για να κατανοεί τον κόσμο.

Η διαδικασία αυτή συμβαίνει γρήγορα, αυτόματα και αβίαστα. Επιπλέον ο συνειδητός εαυτός μας, δεν διατηρεί κανένα είδος ελέγχου επάνω της. Όσο περισσότερες είναι οι πληροφορίες , τόσο πιο συνεκτική και λογική φαντάζει η παραγόμενη αφήγηση και κατά συνέπεια, τόσο πιο πιστευτή γίνεται από το μυαλό μας.

Εάν δεν καταφέρουμε να απορρίψουμε μια ιδέα εξ’ αρχής ως ψευδή (πχ οι πιγκουίνοι είναι πράσινοι και έχουν κέρατα), τότε είναι πολύ δύσκολο να μεταβάλλουμε ποιοτικά την ιστορία που έχουμε σκαρφιστεί. Άπαξ και ο νους μας δημιουργήσει μια εντύπωση, αυτή έχει την τάση να διατηρείται αυτούσια στο πέρασμα του χρόνου. Απαιτείται συγκέντρωση και προσπάθεια για να την ανατρέψουμε και δυστυχώς ο εγκέφαλος μας , εχθρεύεται ανοιχτά τις εν λόγω έννοιες.

Το θέμα με όλα αυτά είναι πως δεν συνδέονται όλα τα φαινόμενα με μια αιτιώδη σχέση. Αρκετά είναι εντελώς άσχετα μεταξύ τους. Μπορεί το συγκεκριμένο συμπέρασμα να μοιάζει αναμενόμενα, παρόλα αυτά έχει αποδειχτεί ότι επιμένουμε να εφευρίσκουμε ιστορίες ακόμα και εκεί που δεν υπάρχουν.

Επιπλέον συνηθίζουμε να ανασύρουμε από την μνήμη μας ή να παρατηρούμε, τα δεδομένα που μας βολεύουν και υποστηρίζουν τις αφηγήσεις μας. Η ποιότητα τους δεν φαίνεται να μας απασχολεί και πολύ. Επηρεαζόμαστε ακόμα και από την ευκολία με την οποία θυμόμαστε τις σχετικές πληροφορίες.

Αν έχετε όρεξη απαντήστε στην παρακάτω ερώτηση:
Διαλέγουμε ένα τυχαίο κείμενο της Αγγλικής γλώσσας και μετράμε την συχνότητα εμφάνισης του γράμματος «Κ». Οι λέξεις με τρία γράμματα εξαιρούνται. Φυσικά δεν έχετε δει το κείμενο. Ποιο από τα παρακάτω ενδεχόμενα θεωρείτε πιο πιθανό;

Α) Το γράμμα «Κ» εμφανίζεται περισσότερο στην πρώτη θέση (στην αρχή) των λέξεων.
Β) Το γράμμα «Κ» εμφανίζεται περισσότερο στη τρίτη θέση των λέξεων.

Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων απάντησαν το Α. Η σωστή απάντηση είναι το Β και μάλιστα, με τριπλάσια συχνότητα. Πως την πατήσαμε έτσι; Εξαιτίας της μνήμης μας. Είναι πολύ πιο εύκολο να θυμηθούμε λέξεις που αρχίζουν με «Κ», παρά λέξεις στις οποίες βρίσκεται στην Τρίτη θέση.

Επομένως θεωρούμε αυτόματα πιο πιθανή την ύπαρξη τους. Ενδεχομένως επίσης να κατασκευάσαμε ακούσια μια συνεκτική αφήγηση, για να ενισχύσουμε την πεποίθηση μας. «Γνωρίζω καλά Αγγλικά, έχω περάσει κιόλας τις εξετάσεις για το πτυχίο. Η ερώτηση μοιάζει απλή και στα 5 λεπτά που σκέφτηκα, κατάφερα να θυμηθώ παραπάνω λέξεις που αρχίζουν με Κ». Μια πολύ ωραία ιστορία.

Ο μεροληπτικός χαρακτήρας των αφηγήσεων

Μια από τις αγαπημένες μου ιστορίες για το μπάσκετ, αφορά την περίφημη εξωγηπεδική ζωή των παικτών. Κοντολογίς όταν η απόδοση μειώνεται και η ομάδα χάνει, οι μπασκετμπολίστες μετατρέπονται σε άθλιους μέθυσους, που ξενυχτάνε καθημερινά και ενδιαφέρονται αποκλειστικά για την προσωπική τους καλοπέραση.

Ορισμένες πικάντικες λεπτομέρειες, προσδίδουν στην παραπάνω φράση ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα: «τον είδα την προηγούμενη του αγώνα, να πίνει ποτό στο τάδε μαγαζί. Πώς να μην σέρνεται την επόμενη μέρα;» Βέβαια όταν κερδίζουμε οι συγκεκριμένες πληροφορίες υποβαθμίζονται. Ξαφνικά δεν διαδραματίζουν τόσο σημαίνονται ρόλο.

Η εν λόγω άποψη προφανώς διαθέτει στοιχεία αλήθειας – το αλκοόλ ή το ξενύχτι κάνει κακό. Παρόλα αυτά, η διακύμανση της επιρροής τους αυξομειώνεται ανάλογα με το πλαίσιο της αφήγησης στην οποία εντάσσονται τα περιστατικά. Αν επιθυμούσαμε αληθινά να ανακαλύψουμε τον βαθμό που επιδρούν στις αθλητικές επιδόσεις, θα έπρεπε κανονικά να διεξάγουμε μια στατιστική μελέτη, με σκοπό να ορίσουμε τον συντελεστή συσχέτισης ανάμεσα στις παραμέτρους.

Να καταγράψουμε δηλαδή αμφότερες τις κακές ή καλές εμφανίσεις των παικτών και έπειτα, να μελετήσουμε την συχνότητα των βραδινών εξόδων σε συνδυασμό με την χρονική απόσταση τους από τις επίσημες υποχρεώσεις. Άλλωστε ο οργανισμός του κάθε ανθρώπου είναι διαφορετικός. Ποιος όμως θα μπει σε τέτοιο κόπο, όταν η συνεκτική ιδέα του ξενυχτιού, αιτιολογεί ικανοποιητικά τα πάντα;

Το ίδιο ισχύει και για την υποτιθέμενη απώλεια εμπιστοσύνης, μεταξύ αθλητών και προπονητή. Κανείς ποτέ δεν μας εξηγεί πως δημιουργήθηκε το χάσμα. Μία πολύ ασφαλής μέθοδος για να καταλάβετε πότε επίκειται αποπομπή προπονητή, είναι να παρακολουθείται πότε αναδύονται δημοσιεύματα σχετικά με τις (κακές) σχέσεις του με το υπόλοιπο αγωνιστικό τμήμα.

Το timing πρέπει να σας πονηρέψει. Το επιχείρημα ενεργοποιείται ακριβώς τη στιγμή που καλούμαστε να κρίνουμε την ορθότητα της απόφασης απόλυσης. Βέβαια η δουλειά του προπονητή περιλαμβάνει ένα σωρό περίπλοκες παραμέτρους – γιατί να τις εξετάσουμε, αφού η ιστορία του coach ο οποίος έχει χάσει την εκτίμηση των αποδυτηρίων, από μόνη της αρκεί;

Η ουσία είναι ότι οι αφηγήσεις είναι βαθιά μεροληπτικές. Συνηθίζουμε να υπερβάλλουμε την βαρύτητα παραγόντων που επιβεβαιώνουν τις πεποιθήσεις μας και διαμορφώνουν τον συνεκτικό χαρακτήρα των συνειρμικών ιδεών.

Στην πραγματικότητα οι παράγοντες αυτοί, ενδέχεται να επηρεάζουν ελάχιστα. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, επιλέγουμε να αγνοήσουμε εντελώς δεδομένα που δεν μας βολεύουν. Η ακούσια λειτουργία της συνειρμικής μηχανής, οδηγεί συχνά σε παράλογες αποφάσεις και άστοχες κρίσεις. Με άλλα λόγια στο νου μας εντοπίζεται πρωτοκαθεδρία των συμπερασμάτων, έναντι των επιχειρημάτων.

MUST READ

Γκος στο «10»: «Τώρα βλέπετε τις πραγματικές δυνατότητές μας»

Δυστυχώς δεν είμαστε τα πρότυπα ορθολογισμού που πιστεύουμε. Στο δεύτερο μέρος του κειμένου, θα συζητήσουμε πιο ειδικά για το τέλος της συνεργασίας του Παναθηναϊκού με τον Javi Pascual.