Για τη στελέχωση του φετινού Παναθηναϊκού και την υπόθεση της αποτελεσματικής αγοράς (Part 2)

Στο προηγούμενο κείμενο εξετάσαμε αναλυτικά τις δυσλειτουργίες του πράσινου ρόστερ, έτσι όπως τουλάχιστον εκφράζονται από την συντριπτική πλειοψηφία των ειδικών και των φιλάθλων της ομάδας. Στη συνέχεια γνωρίσαμε την περίφημη μεροληψία της ύστερης γνώσης, ενώ ταυτόχρονα μελετήσαμε τους τρόπους με τους οποίους επηρεάζει καθοριστικά τις κρίσεις μας, ως συνάρτηση της αβεβαιότητας που κυριαρχεί στον κόσμο των ενδεχόμενων αποφάσεων. Σίγουρα θα έχετε αντιληφθεί πως ο αγωνιστικός σχεδιασμός προϋποθέτει μια σειρά κρίσεων και αποφάσεων – το μπάσκετ τελικά δεν διαφέρει και τόσο πολύ από την κανονική ζωή.

Στο σημερινό δεύτερο μέρος θα ρίξουμε μια πιο διεξοδική ματιά στην μεταγραφική πολιτική του συλλόγου το φετινό καλοκαίρι. Δανειζόμενοι στοιχεία από την επιστήμη της Οικονομίας, θα προσπαθήσουμε να εκτιμήσουμε αν οι ιδιαίτερες κινήσεις του Παναθηναϊκού θα του επιτρέψουν στο τέλος της σεζόν να νικήσει την αγορά – να φτάσει επιτέλους δηλαδή στο F4 της Ευρωλίγκας, κάτι που αποτελεί τον μεγάλο του στόχο την τελευταία πενταετία. Για να παραμείνουμε συνεπείς με όσα έχουμε συζητήσει ως εδώ είναι κρίσιμο να αποφύγουμε την παγίδα της εκ των υστέρων πλάνης – την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές το ντέρμπυ των αιωνίων είχε ήδη τελειώσει, προσθέτοντας ακόμα ένα επίπεδο ύστερης γνώσης στον νοητικό μας λογαριασμό. Ας το χρησιμοποιήσουμε κατάλληλα.

Για την υπόθεση της αποτελεσματικής αγοράς

Σύμφωνα με την κλασική Οικονομική, οι χρηματιστηριακές αγορές όλου του κόσμου είναι σχεδόν βέβαια αποτελεσματικές. Το εν λόγω αξίωμα αποτελείται από δυο κύριες συνιστώσες. Η μια αφορά την ορθολογικότητα των τιμών· η άλλη την δυνατότητα κάποιου να νικήσει την αγορά. Πιο συγκεκριμένα:

• Η πρώτη πρόταση έγκειται στο ότι κάθε περιουσιακό στοιχείο θα πουλιέται στην πραγματική, στην εσωτερική αξία του. Αν η ορθολογική αξιολόγηση μιας εταιρίας είναι 50 εκατομμύρια ευρώ, τότε η χρηματιστηριακή οροφή στην τιμή της μετοχής της θα είναι επίσης 50 εκατομμύρια ευρώ. «Η τιμή είναι σωστή!» συνηθίζουν να αναφωνούν παθιασμένα οι Οικονομολόγοι.
• Η δεύτερη αρχή είναι γνωστή και ως συνιστώσα του «μη δωρεάν γεύματος». Ειδικότερα επειδή όλες οι δημοσίως διαθέσιμες πληροφορίες αντανακλώνται στις τρέχουσες τιμές των μετοχών, είναι αδύνατον να κάνει κάποιος αξιόπιστες προβλέψεις για τις μελλοντικές τιμές και έτσι να αποκομίσει κέρδη. Ας δούμε ένα παράδειγμα.

Έστω ότι μια μετοχή πουλιέται προς 30 ευρώ και γνωρίζω με βεβαιότητα ότι σύντομα η τιμή της θα αυξηθεί στα 35 ευρώ. Θα ήταν πολύ εύκολο να συσσωρεύσω μυθικά πλούτη αγοράζοντας μετοχές σε τιμές κατώτερες των 35 ευρώ, ώστε να τις πουλήσω όταν η πρόβλεψη μου επαληθευτεί. Με δεδομένο όμως πως η πληροφορία που χρησιμοποιώ είναι διαθέσιμη σε όλους, δεν θα είμαι ο μοναδικός που θα συμπεριφερθεί με αντίστοιχο τρόπο. Μόλις η πληροφορία κοινοποιηθεί όλοι θα αρχίσουν να αγοράζουν την εν λόγω μετοχή – κατά συνέπεια η τιμή της θα εκτοξευθεί αμέσως στα 35 ευρώ, εξανεμίζοντας παράλληλα την όποια δυνατότητα κέρδους. Ο συλλογισμός μοιάζει ακαταμάχητος.

Αργά ή γρήγορα βέβαια θα συναντήσουμε ένα μικρό πρόβλημα. Τα υποκείμενα των συναλλαγών (οι άνθρωποι) είναι εξαιρετικά ευάλωτοι στις προκαταλήψεις και τις μεροληψίες που γεννά το ίδιο το ανθρώπινο μυαλό, με αποτέλεσμα να πραγματοποιούν κινήσεις που παραβιάζουν κατάφωρα την βασική υπόθεση. Δεν υπάρχει λόγος να υπεισέρθουμε σε περισσότερες τεχνικές λεπτομέρειες – ας περιοριστούμε στην Ευρωπαϊκή αγορά των επαγγελματιών παικτών μπάσκετ.

Πιστεύει κανείς πως οι μπασκετμπολίστες πωλούνται στην σωστή τιμή; Μήπως κάποιοι αμείβονται παραπάνω συγκριτικά με την μέση αγωνιστική συνεισφορά τους, ενώ μερικοί άλλοι παρακάτω; Θα έλεγα δεκάδες. Φυσικά αναφερόμαστε σε έμψυχα όντα και όχι σε επενδυτικά αγαθά, όμως τα Οικονομικά μοντέλα υποτίθεται ότι εφαρμόζονται αυτούσια και στις αγορές εργαζομένων. Επιπλέον πρέπει να δεχθούμε την ύπαρξη διαφορετικών εκτιμήσεων για έναν αθλητή – την ίδια στιγμή οι τεράστιες διακυμάνσεις που παρατηρούνται στα συμβόλαια υποδηλώνουν αναμφίβολα την δράση επαναλαμβανόμενων ανωμαλιών, οι οποίες είναι δύσκολο να ερμηνευθούν με τις παραδοσιακές μεθόδους. Η Zalgiris κατόρθωσε πέρσι να φτάσει στο F4, κερδίζοντας εμφατικά την αγορά. Η πληροφορία για τον παικταρά Jankunas ή τον Pango ήταν διαθέσιμη σε όλους – παρόλα αυτά ορισμένοι επέλεξαν να την αγνοήσουν. Οι προκαταλήψεις και οι μεροληψίες του ανθρώπινου νου διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο την λήψη αποφάσεων και αναπόφευκτα προκαλούν ανισορροπίες στην αποδοτική αγορά. Η κουβέντα προφανώς δεν μπορεί να εξαντληθεί στα πλαίσια του παρόντος κειμένου – ας προχωρήσουμε λοιπόν στο ζήτημα του Παναθηναϊκού.

Για το φαινόμενο της κτητικότητας

• Το φαινόμενο της κτητικότητας αφορά την τάση του εγκεφάλου να αξιολογεί περισσότερο όσα πράγματα αποτελούν ήδη μέρος της κτήσης τους από ότι όσα θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος της κτήσης τους – τα οποία είναι μεν διαθέσιμα πλην όμως δεν έχουν ακόμα περάσει την κατοχή τους. Πλήθος ερευνητικών πειραμάτων καταμαρτυρούν την υπόσταση του. Ας δούμε μια απλοϊκή εκδοχή τους.

Στους μισούς συμμετέχοντες του πειράματος προσφέρονται τυχαία 3 ευρώ· στους άλλους μισούς δίδονται λαχνοί. Όποιος δεν διέθετε λαχνό θα μπορούσε να αγοράσει έναν με 3 ευρώ, ενώ οι υπόλοιποι είχαν την δυνατότητα να πουλήσουν τους λαχνούς τους σε ίση τιμή. Προσέξτε: σε αμφότερες τις ομάδες τέθηκε το ίδιο ερώτημα. Θα προτιμούσατε να έχετε λαχνό ή μετρητά; (οι λαχνοί μπορούσαν να εξαργυρωθούν έναντι 3 ευρώ στο τοπικό βιβλιοπωλείο). Σύμφωνα με την Οικονομική θεωρία, δεν θα έπρεπε να έχει καμία σημασία για τους συμμετέχοντες το αν αρχικά έλαβαν χρήματα ή λαχνό. Το χρήμα είναι ανταλλάξιμο σε οποιαδήποτε μορφή του (μετρητά/μετοχές/λαχνοί/ χαρτοφυλάκια). Αν θεωρούσαν πως η τιμή του λαχνού υπερβαίνει τα 3 ευρώ, τότε θα έπρεπε να κατέληγαν στον λαχνό. Σε αντίθεση περίπτωση θα αποζητούσαν τα μετρητά.

Τα αποτελέσματα διέψευσαν πανηγυρικά την εν λόγω πρόβλεψη. Από εκείνους στους οποίος αρχικά δόθηκε λαχνός, το 82% αποφάσισε να τον κρατήσει – από τους υπόλοιπους μόλις το 38% επιθυμούσε να αγοράσει λαχνό. Με άλλα λόγια οι άνθρωποι είναι πιθανότερο να εμμείνουν σε αυτό που αρχικά κατέχουν, παρά να το ανταλλάξουν.

MUST READ

Γκος στο «10»: «Τώρα βλέπετε τις πραγματικές δυνατότητές μας»

Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα για τους Πράσινους αποτελεί η περίπτωση του James Gist. Η αγωνιστική μετοχή του Αμερικανού Forward/Center βρίσκεται από πέρσι (ίσως και νωρίτερα) σε διαρκή πτώση, έχοντας ελάχιστα περιθώρια ανάκαμψης – δεδομένου ότι αναφερόμαστε σε έναν μπασκετμπολίστα 35 ετών με σοβαρό ιστορικό τραυματισμών. Ο Javi Pascual τα γνωρίζει καλά την κατάσταση – παρόλα αυτά το φαινόμενο της κτητικότητας έδρασε αποτρεπτικά στην ενδεχόμενη αποχώρηση του Gist. Παρόμοια είναι η κατάσταση με τους Αντετοκούνμπο/Lekavicius – αν και εδώ υπεισέρχεται και η ανάληψη κινδύνου που θα εξετάσουμε στο τρίτο μέρος. Ο Θανάσης παίζει καταπληκτικά στην άμυνα, για περιορισμένο όμως αριθμό λεπτών λόγω των συχνών προβλημάτων με τα φάουλ. Ταυτόχρονα δεν έχει καταφέρει μέχρι τώρα στην καριέρα του να διεκδικήσει διακριτό ρόλο στην επίθεση, εξαιτίας της αδυναμίας του στο μακρινό σουτ. Οι περιφερειακές του επιδόσεις δεν παρουσιάζουν ουδεμία βελτίωση στο πέρασμα των χρόνων. Βλέπετε με ποιον τρόπο οι μεροληψίες επηρεάζουν θέματα τακτικής όπως το spacing; Αντίστοιχα ο βραχύσωμος Λιθουανός (επίσης δεν σουτάρει για τρεις) δεν έχει κατορθώσει να αποδείξει πως μπορεί να αναλάβει τον ρόλο του αναπληρωματικού Point guard σε έναν οργανισμό που φιλοδοξεί να πρωταγωνιστήσει. Η ιδιαίτερη σχέση τους με την εξέδρα ή η αγάπη τους για το Τριφύλλι, ονομάζονται στην Οικονομία Υποθετικά Άσχετοι Παράγοντες. Υπό κανονικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να επηρεάζουν την απόφαση παραμονής τους. Ο Danny Ainge – που σήμερα προκαλεί θαυμασμό για το rebuild των Celtics – δεν δίστασε στιγμή να ανταλλάξει τον Isaiah Thomas, παρά την MVP σεζόν του τελευταίου, παρά το γεγονός ότι αγωνιζόταν για μεγάλο διάστημα τραυματίας ή ότι επέλεξε να παίξει ακόμα και μετά τον θάνατο της αδερφής του. Μπορεί να ακούγεται σκληρό και ίσως απάνθρωπο, αλλά η αυτοθυσία του Thomas είναι Υποθετικά Άσχετος Παράγοντας. Ο Ainge διέβλεψε σωστά την κάθοδο στην αξία της μετοχής του IT, φροντίζοντας να την εξαργυρώσει νωρίτερα. Η σύγχρονες αγορές δεν έχουν χώρο για ρομαντικούς συναισθηματισμούς.