Πόσο πιθανό είναι να αποχωρήσει ο Ολυμπιακός από το ελληνικό πρωτάθλημα μπάσκετ; Part1

Το μεγάλο θέμα των ημερών, αποτελεί δίχως αμφιβολία η αναβολή του επερχόμενου ντέρμπυ των αιωνίων και η απόφαση του Ολυμπιακού, να εξαντλήσει τις πιθανότητες του για την συμμετοχή στην Αδριατική λίγκα. Μάλιστα σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, οι Πειραιώτες απέστειλαν ένα επίσημο έγγραφο, ώστε να ενημερωθούν για τις διαδικασίες που απαιτούνται με σκοπό να αποχαιρετίσουν οριστικά (;) το πρωτάθλημα της Basket League. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και ήδη, ορίστηκε έκτατο διοικητικό συμβούλιο για να συζητηθεί το αίτημα του οργανισμού. Έστω λοιπόν ότι είμαστε στελέχη ενός διαφορετικού συλλόγου που αγωνίζεται στη χώρα μας και προσπαθούμε να προβλέψουμε την τελική έκβαση της συγκεκριμένης κατάστασης. Ο στόχος μας είναι να διαμορφώσουμε την δική μας εταιρική στρατηγική, πριν φυσικά ενημερωθούμε για το αποτέλεσμα (τότε μπορεί να είναι αργά). Πόσο πιθανή πρέπει να θεωρούμε την αποχώρηση των Ερυθρολεύκων;

Για να απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα, είναι σημαντικό να συμφωνήσουμε στις εξής  παραδοχές:

• Δεν υπάρχει κατάσταση στην πραγματική ζωή, που να στερείται πλεονεκτημάτων αλλά και μειονεκτημάτων. Οι ιδανικές συνθήκες, απατώνται κατά κανόνα σε βιβλία επιστημονικής φαντασίας και στα προστατευμένα περιβάλλοντα των εργαστηρίων. Ο Ολυμπιακός πιστεύει (δικαιολογημένα) ότι αδικείται συστηματικά από εξωγενείς παράγοντες (όπως η διαιτησία) – το γεγονός αυτό, συνιστά ένα καθοριστικό μειονέκτημα για την παραμονή του στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά μια ενδεχόμενη μετακόμιση δεν σημαίνει ότι αυτομάτως όλα τα προβλήματα θα λυθούν. Ενδεικτικά πρέπει να συνυπολογίσει τις αυξημένες μετακινήσεις, οι οποίες εκτός από έξτρα κόστος προσθέτουν επιπλέον καταπόνηση στα σώματα των παικτών. Τι θα γίνει επίσης με τα τηλεοπτικά δικαιώματα και την τηλεοπτική κάλυψη των αναμετρήσεων του στη χώρα μας; Το επιχείρημα πως ελάχιστοι ενδιαφέρονται για τους αγώνες των Ερυθρολεύκων με τις «μικρές» ομάδες, είναι σωστό όμως ισχύει και για την Αδριατική λίγκα. Το ζήτημα μοιάζει αρκετά πολύπλοκο, καθώς συναντούμε θετικά και αρνητικά σε αμφότερες τις πλευρές του φάσματος.
• Δεν υπάρχει απόφαση – όσο σίγουρη και αν μοιάζει- που να μην περιέχει έναν ικανό βαθμό αβεβαιότητας. Σκεφτείτε ότι σχεδιάζουμε να αγοράσουμε ένα σπίτι. Το διαμέρισμα είναι ολοκαίνουριο, ελεύθερο βαρών, βρίσκεται σε καλή περιοχή και η τιμή του είναι χαμηλή. Ευκαιρία πρώτης τάξεως για μια ασφαλή αγορά. Ωστόσο ακόμα και εντός του εν λόγω πλαισίου δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα την τιμή με την οποία θα το πουλήσουμε σε πέντε χρόνια ή εάν ο διπλανός μας, συνηθίζει να παίζει πιάνο τα μεσάνυχτα. Η πιθανότητα μπορεί να φαίνεται μικρή, όμως υπάρχει. Με άλλα λόγια είναι πιθανό μακροπρόθεσμα να ανακύψουν προβλήματα, που σήμερα η διοίκηση του Ολυμπιακού αγνοεί ή υποτιμά. Δυστυχώς στη ζωή απίθανα ενδεχόμενα συμβαίνουν όλη την ώρα, ενώ άλλα σχετικά βέβαια δεν πραγματοποιούνται ποτέ. Ο κόσμος μας είναι δύσκολος.

Όλα αυτά δεν τα γράφω για να υπονοήσω πως οι Πειραιώτες πρέπει απαραίτητα να παραμείνουν στο εγχώριο πρωτάθλημα. Αντίθετα επιθυμώ να γίνει σαφές, ότι δεν αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση με μόνο αρνητικά (Basket League) και μόνο θετικά (Αδριατική λίγκα).

Ο ρόλος της αποστροφής ζημίας

Για σχεδόν 250 χρόνια, η συμβατική οικονομική επιστήμη θεωρούσε πως οι επιλογές και οι αποφάσεις των ανθρώπων ορίζονται από την περίφημη «αποστροφή κινδύνου» (με την έννοια του ρίσκου). Ανάμεσα σε δύο εκδοχές, τα άτομα θα προτιμήσουν πάντοτε την σιγουριά από την επισφάλεια. Η συγκεκριμένη φιλοσοφία, εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την τρομερή δημοτικότητα της ασφάλισης. Ένα ορθολογικό ον είναι διατεθειμένο να πληρώσει ένα ποσό σε κάποιον τρίτο, ώστε να έχει το κεφάλι του ήσυχο. Ουσιαστικά δηλαδή, με αυτόν τον τρόπο «αγοράζει» την ηρεμία του. Παρόλα αυτά υπάρχει ένα ικανό πλήθος περιπτώσεων που αδυνατεί να προβλέψει. Κατά συνέπεια, τα τελευταία 15 έτη η εν λόγω άποψη φαίνεται να χάνει σταδιακά έδαφος, υπό το βάρος της καινούριας «θεωρίας προοπτικής» η οποία τοποθετεί στο κέντρο των μηχανισμών αποφάσεων την έννοια της «αποστροφής ζημίας» (τιμήθηκε με το Νόμπελ οικονομικών επιστημών το 2002). Οι δύο όροι ετυμολογικά μοιάζουν αρκετά μεταξύ τους, όμως αντιπροσωπεύουν ολότελα διαφορετικές έννοιες. Σκεφτείτε το ακόλουθο παράδειγμα:

• Ο τρέχων πλούτος του Γιώργου ανέρχεται στο 1 εκατομμύριο.
• Ο τρέχων πλούτος του Διονύση ανέρχεται στα 4 εκατομμύρια.

Και στους δύο προσφέρεται η επιλογή ανάμεσα σε μια επισφαλή προοπτική και σε ένα ασφαλές κέρδος.

• Η επισφαλής προοπτική: ίσες πιθανότητες να καταλήξετε συνολικά με 1 ή 4 εκατομμύρια.
• Η ασφαλής εκδοχή: 2 εκατομμύρια έκαστος στα σίγουρα.

Σύμφωνα με την συμβατική οικονομική θεωρία κατά Bernoulli, η απόφαση τους εξαρτάται αποκλειστικά από τις τελικές καταστάσεις πλούτου (δηλαδή με πόσα χρήματα θα καταλήξουν) και ορίζεται από την αποστροφή κινδύνου. Ο προσδοκώμενος πλούτος τους θα ανέρχεται στα 2,5 εκατομμύρια αν αποδεχθούν την επισφάλεια και στα 2 εκατομμύρια, αν προτιμήσουν την σιγουριά. Επομένων θα περιμέναμε (όπως και ο Bernoulli) να κάνουν την ίδια επιλογή. Είναι όμως έτσι; Αφιερώστε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε το πρόβλημα.

Ας βάλουμε τώρα τους εαυτούς μας, στη θέση των δύο ανδρών. Ακολουθούν οι ενδεχόμενοι τρόποι σκέψης τους:

• Γιώργος (επί του παρόντος έχει 1 εκατομμύριο): « Εάν προτιμήσω την ασφαλή εκδοχή, ο πλούτος μου θα διπλασιαστεί με βεβαιότητα. Εναλλακτικά μπορώ να διακινδυνεύσω με ίσες πιθανότητες να τον τετραπλασιάσω ή να μην κερδίσω τίποτα».
• Διονύσης (επί του παρόντος έχει 4 εκατομμύρια): « Εάν επιλέξω την ασφαλή εκδοχή, χάνε σίγουρα τον μισό μου πλούτο. Εναλλακτικά μπορώ να διακινδυνεύσω με ίσες πιθανότητες να χάσω τα τρία τέταρτα του πλούτου μου ή να μη χάσω τίποτε».

Εσείς τι θα πράττατε σε αυτήν την περίπτωση; Όπως καταλαβαίνετε οι αποφάσεις τους πιθανότατα θα είναι διαφορετικές, καθώς η ασφαλής εκδοχή των 2 εκατομμυρίων χαροποιεί τον Γιώργο, αλλά θλίβει τον Διονύση. Ο πρώτος αντιμετωπίζει τον διπλασιασμό του πλούτου του ή το μηδενικό κέρδος. Ο δεύτερος βρίσκεται στην απώλεια του μισού πλούτου του και στην απώλεια των τριών τετάρτων του. Με λίγα λόγια: ο ένας σκέφτεται με όρους κέρδους, ενώ ο άλλος με όρους ζημίας. Αυτό το δίδυμο εννοιών (κέρδη και ζημίες) αποτελούν τους φορείς της θεωρίας προοπτικής. Κανείς τους δεν υπολογίζει απλώς τις τελικές καταστάσεις πλούτου.

MUST READ

Γκος στο «10»: «Τώρα βλέπετε τις πραγματικές δυνατότητές μας»

Στις μέρες μας είναι πλέον ευρέως αποδεκτό από το σύνολο των γνωστικών επιστημών, ότι οι άνθρωποι αναθέτουν ορισμένες ψυχολογικές αξίες, στις μεταβολές που συμβαίνουν στο φυσικό τους περιβάλλον (όχι απαραίτητα μόνο χρηματικές). Επιπλέον έχουν την τάση να αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα, μέσω των εν λόγω μεταβολών. Το γεγονός αυτό, πρέπει να σαν είναι ευδιάκριτο από το παραπάνω παράδειγμα – οι ψυχολογικές εκβάσεις που καλούνται να εκτιμήσουν οι δύο άνδρες διαφέρουν πλήρως, παρότι οι πιθανές καταστάσεις πλούτου που αντιμετωπίζουν είναι ίδιες. Το πιθανότερο σενάριο θέλει τον Γιώργο να πηγαίνει στα σίγουρα, ενώ τον Διονύση να ρισκάρει με την ελπίδα να μετριάσει τις απώλειες του.  Ο Γιώργος θα αποστραφεί σχεδόν βέβαια τον κίνδυνο, όμως ο Διονύσης θα τον αποζητήσει – όπως και πολλοί άλλοι στη θέση του –  εξαιτίας της αποστροφής ζημίας. Όπως θα δούμε στο δεύτερο μέρος του κειμένου, τα άτομα σιχαίνονται να χάνουν πολύ περισσότερο από ότι τους αρέσει να κερδίζουν. Ο πόνος μιας σίγουρης χασούρας, φαντάζει δυσβάσταχτος. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε βαθιά την έννοια της αποστροφής ζημίας και τους τρόπους που επηρεάζει τους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων, ώστε στη συνέχεια να εκτιμήσουμε ορθά τις επόμενες κινήσεις του Ολυμπιακού.