Για την στελέχωση του φετινού Παναθηναϊκού και την υπόθεση της αποτελεσματικής αγοράς Part 3

Στο δεύτερο μέρος του κειμένου συζητήσαμε για το περιβόητο φαινόμενο της κτητικότητας και τους τρόπους με τους οποίους επηρεάζει την Ευρωπαϊκή αγορά μπάσκετ. Διαπιστώσαμε ότι οι μεροληψίες του ανθρώπινου νου, δεν αποτελούν θεωρητικά αποκυήματα της ακαδημαϊκής δημιουργικότητας διάφορων ερευνητών – αντίθετα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καθημερινή μας ζωή και συχνά μας οδηγούν σε παράλογες αποφάσεις. Τα προβλήματα στο spacing και τα μετόπισθεν του Παναθηναϊκού, εδράζονται στην λειτουργία συγκεκριμένων μεροληψιών, σαν το φαινόμενο της κτητικότητας. Στο σημερινό άρθρο θα εμβαθύνουμε ακόμα περισσότερο στην καλοκαιρινή στελέχωση των Πρασίνων, χρησιμοποιώντας κάποια έξτρα διδάγματα της συμπεριφορικής οικονομικής.

Σε αυτό το σημείο – ακριβώς επειδή έχω την τύχη να σπουδάζω το συναρπαστικό αυτό αντικείμενο – θα ήθελα να ξεκαθαρίσω δύο πράγματα, για την αποφυγή παρεξηγήσεων. Οι ειδήμονες μιας δραστηριότητας (όπως οι προπονητές στο μπάσκετ) χαρακτηρίζονται ως τέτοιοι εξαιτίας των γνώσεων, της εμπειρίας και της μακράς ενασχόλησης τους με την δραστηριότητα αυτή. Επομένως μην δείχνετε υπερβολική αυτοπεποίθηση στις προβλέψεις και στις κρίσεις σας. Θα εκπλαγείτε με το πόσο συχνά σας ξεγελούν οι σκέψεις σας. Μην ξεχνάτε ότι είναι πολύ πιο εύκολο και διασκεδαστικό να παρατηρούμε τα σφάλματα των άλλων, παρά του εαυτού μας. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για τους ειδήμονες. Οι μεροληψίες ασκούν μικρότερη επίδραση στο μυαλό τους – σε καμιά περίπτωση όμως δεν διαθέτουν ανοσία. Κανείς δεν είναι ασφαλής από τα δομικά λάθη του ανθρώπινου εγκεφάλου. Με άλλο λόγια: να αμφισβητείτε διαρκώς τα δόγματα και τις παγιωμένες απόψεις, από όπου και αν προέρχονται.

Επιπλέον η συμπεριφορική οικονομική δεν αναπτύχθηκε για να καταδείξει στον υπόλοιπο κόσμο τι πρέπει να κάνει. Φιλοδοξεί να επηρεάσει επιλογές με μεθόδους που θα ευεργετήσουν εκείνους που επιλέγουν, όπως θα κρίνουν οι ίδιοι. Μοναδικός της σκοπός είναι να μειώσει το ποσοστό των δυνητικών σφαλμάτων. Μακριά λοιπόν από εμάς οι υποδείξεις και τα κατηγορηματικά συμπεράσματα.

Για τους επενδυτές θορύβου και την χρησιμότητα συναλλαγής

Η έννοια ‘’θόρυβος’’ καθιερώθηκε στην γλώσσα της Οικονομικής επιστήμης με την βοήθεια του σπουδαίου Fischer Black – μπορείτε να την σκέφτεστε ως συνώνυμο της ανωμαλίας ή της παράτυπης συμπεριφοράς (πάντα με οικονομικά κριτήρια). Από τα σπλάχνα της γεννήθηκαν οι επενδυτές θορύβου – δηλαδή κατά τον Black, οι ανορθολογικοί μη ενημερωμένοι επαρκώς επενδυτές που άγονται και φέρονται από τα συναισθήματα τους. Τα εν λόγω οικονομικά υποκείμενα έχουν την τάση να αντιδρούν υπερβολικά σε οποιαδήποτε μεταβολή ή ευκαιρία, ενώ διακρίνονται από υψηλό βαθμό αυτοπεποίθησης για τις ενέργειες τους. Αποτελούν δε την κύρια πηγή ανισορροπιών στις χρηματιστηριακές αγορές. Η μεταγραφική πολιτική του Παναθηναϊκού θεωρώ ότι εμφανίζει παρόμοια στοιχεία σε τουλάχιστον μία περίπτωση: τον Ιωάννη Παπαπέτρου.

Στο πρόσωπο του Έλληνα wing οι Πράσινοι αναγνώρισαν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να καταφέρουν ένα σημαντικό χτύπημα επί του αιώνιου αντιπάλου, αρπάζοντας ένα συστατικό κομμάτι του σκληρού πυρήνα της Ερυθρόλευκης ομάδας και κερδίζοντας παράλληλα τις εντυπώσεις σε επικοινωνιακό επίπεδο. Όλα αυτά βέβαια έχουν ελάχιστη σχέση με το μπάσκετ. Έχω την αίσθηση πως το Τριφύλλι λειτούργησε κάπως παρορμητικά – ενδιαφέρθηκε περισσότερο να πληγώσει τον Ολυμπιακό και λιγότερο για την ικανοποίηση των δικών του αναγκών.

Προσέξτε, δεν υποστηρίζω ότι ο Παπαπέτρου είναι κακός παίκτης – όμως στον ομαδικό αθλητισμό οφείλουμε πάντα να εξετάζουμε το αγωνιστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο τοποθετείται οποιοδήποτε μπασκετμπολίστας. Ο σωστός σχεδιασμός πρέπει υποχρεωτικά να αναδεικνύει τις αρετές των επιμέρους μονάδων, μασκαρεύοντας ταυτόχρονο τις ενδεχόμενα μειονεκτήματα. Ο Ιωάννης – που δεν διακρίνεται για το περιμετρικό του σουτ – μοιάζει ώρες ώρες να ασφυκτιά ανάμεσα σε συμπαίκτες που αδυνατούν να τεντώσουν τις αποστάσεις του γηπέδου (Leka/Παππάς/Θανάσης/Μήτογλου κτλ), με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να ξεδιπλώσει στο παρκέ το σύνολο των δυνατοτήτων του. Το φαινόμενο της κτητικότητας υπέδειξε την παραμονή των Θανάση/Leka – η χρησιμότητα συναλλαγής επέβαλε την απόκτηση του Παπαπέτρου.

Στα οικονομικά ο όρος χρησιμότητα (utility) υποδηλώνει την ικανοποίηση ή την ευτυχία που προφέρει μια συναλλαγή. Ας εξετάσουμε προσεκτικά τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης κίνησης. Ο Παπαπέτρου:

* Είναι Έλληνας – όλοι γνωρίζουμε πως απαιτούνται τουλάχιστον έξι τέτοιοι αθλητές για το εγχώριο πρωτάθλημα.

* Ανήκε μέχρι πρότινος στον αιώνιο αντίπαλο. Μια ενδεχόμενη απόκτηση του, αποδυναμώνει αισθητά τον άμεσο ανταγωνιστή.

* Η μεταγραφή του αντιπροσωπεύει την ευκαιρία για μια μεγάλη νίκη σε επικοινωνιακό επίπεδο.

Με δύο λόγια, υψηλή χρησιμότητα συναλλαγής. Σκεφτείτε το εξής: ένα πρωινό βγαίνουμε για ωραία βόλτα στο κέντρο και σε κάποια βιτρίνα παρατηρούμε ένα όμορφο μπλουζάκι που προσφέρεται σε έκπτωση. Η μεροληψία της χρησιμότητας συναλλαγής προτείνει στον εγκέφαλο μας την άμεση αγορά του. Για αυτήν δεν έχει καμία σημασία αν μόλις πριν λίγες μέρες αγοράσαμε τέσσερα παρόμοια μπλουζάκια. Η προσφορά (δηλαδή η έκπτωση) είναι υπερβολικά καλή για να την προσπεράσουμε. Η τουλάχιστον έτσι δείχνει. Αναρωτηθείτε για ένα λεπτό πόσα άχρηστα αντικείμενα υπάρχουν στο σπίτι σας, τα οποία αγοράσατε μόνο και μόνο επειδή έτυχε να βρίσκονται σε προσφορά. Η χρησιμότητα συναλλαγής είναι πανίσχυρη και συχνά οδηγεί σε παράλογες αποφάσεις, καθώς κάθε δεδομένη χρονική στιγμή προσπαθούμε διαρκώς να την μεγιστοποιήσουμε.

Ο Παπαπέτρου αποτελεί αναμφίβολα ένα εξαιρετικά ταλαντούχο μπασκετμπολίστα. Η απόκτηση του θα έπρεπε υπό κανονικές συνθήκες να διαφοροποιήσει τον υπόλοιπο μεταγραφικό σχεδιασμό του Παναθηναϊκού. Όπως συζητήσαμε όμως στο δεύτερο μέρος, το φαινόμενο της κτητικότητας έδρασε ανασταλτικά – αντιστάθηκε θα λέγαμε στην αλλαγή – και κατά συνέπεια η ομάδα γέμισε με παίκτες που δεν απειλούν από την περιφέρεια. Ο Javi Pascual γνωρίζει προφανώς πάρα πολύ καλά την δουλειά του – παρόλα αυτά μοιάζει να υποτάχθηκε στις μεροληψίες του μυαλού του, κατασκευάζοντας ένα δυσλειτουργικό ρόστερ, γεμάτο εμφανή κενά. Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες και η συμπεριφορική οικονομική είναι σε θέση πλέον να μας εξηγήσει το γιατί.