Η οικονομία δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από την κοινωνία

Με την οικονομία υπάρχει κάτι το παράδοξο. Εάν κανείς ακούσει τους ειδικούς θα τους δει να αναφέρονται σε αυτή ως ένα είδος περίπλοκου φυσικού φαινομένου όπου μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις, όμως αυτές μπορεί και να διαψευστούν. Ακόμη περισσότερο, συχνά μιλάμε για την οικονομία ως εάν να κινείται από μόνη της και όχι ως μια δραστηριότητα στην οποία εμπλέκονται άνθρωποι και οι ζωές τους. Θυμηθείτε τον τρόπο που αναφερόμαστε στις αγορές συχνά ως να είναι από μόνες τους ένα υποκείμενο: «οι αγορές έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης», είναι μια χαρακτηριστική φράση.

Ομως, η οικονομία δεν είναι κάποιος αποκομμένος χώρος. Είναι τμήμα της κοινωνικής ζωής. Ανθρωποι είναι αυτοί που εργάζονται, αγοράζουν, πουλάνε, επενδύουν, καταναλώνουν. Είναι μια περίπλοκη διαδικασία και η «αγορά» έχει αποδειχθεί μέχρι τώρα ο βασικός μηχανισμός που έχουμε για να συντονίζουμε αυτή την απειρία σχεδόν μεμονωμένων οικονομικών πράξεων. Ομως, στο τέλος της μέρας όλα αυτά αφορούν, ή τουλάχιστον οφείλουν να αφορούν, το πώς οι άνθρωποι ζουν και το εάν η ζωή τους γίνεται καλύτερη.

Και αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε την οικονομία με όρους μόνο των «αυθόρμητων» τάσεων των αγορών, ή να συζητάμε μόνο για την απελευθέρωσή τους. Η ιστορία έχει δείξει ότι εάν αφεθούν αυτές τις τάσεις ανεξέλεγκτες μπορεί να καταλήξουν σε μεγάλες ανισότητες, διάλυση του κοινωνικού ιστού και κοινωνικές εκρήξεις.

Και γι’ αυτό ακριβώς την οικονομία πρέπει να την αντιμετωπίζουμε πολιτικά. Δηλαδή, με το κριτήριο του ποιες επιλογές και ποιες κατευθύνσεις μπορούν να βοηθήσουν τις κοινωνίες να γίνουν καλύτερες και η ευημερία να μοιραστεί με μεγαλύτερη δικαιοσύνη.

Αντιμέτωποι με μια μεγάλη οικονομική κρίση, έχοντας πάρει οδυνηρά μαθήματα από την έλλειψη προετοιμασίας για την πανδημία και έχοντας μπροστά μας και την ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, είναι σαφές ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια να συνεχίσουμε να πορευόμαστε με τον ίδιο τρόπο. Και γι’ αυτό πρέπει να σκεφτούμε την οικονομική πολιτική με τόλμη και πέρα από κάθε λογής «ορθοδοξίες».