Η θέση της Ελλάδας σε έναν κόσμο που αλλάζει

Με την πανδημία και την παγκόσμια ύφεση ο κόσμος γύρω μας αλλάζει. Σε μεγάλο βαθμό πρόκειται για αλλαγές που είχαν ήδη δρομολογηθεί από καιρό. Oμως, διαμορφώνουν σταδιακά ένα τοπίο πιο αντιφατικό που αφορά και τη χώρα μας. Τα βασικά γνωρίσματα της νέας συνθήκης τα βλέπουμε να διαμορφώνονται. Eνας κόσμος πιο κατακερματισμός, πιο συγκρουσιακός, πιο ανταγωνιστικός.

Αντί για τη μυθολογία της «παγκοσμιοποίησης» βλέπουμε εμπορικούς πολέμους, τεχνολογικές συγκρούσεις και αναδίπλωση εντός κρατών και περιφερειακών ολοκληρώσεων. Αυτό εντάθηκε στην περίοδο της πανδημίας, όταν τα κράτη διαπίστωσαν ότι η εξάρτηση από την παγκόσμια αγορά μπορεί να είναι ακόμη και μοιραία όταν π.χ. αναζητούσαν μάσκες και προστατευτικό εξοπλισμό.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αντιμέτωπες με όλα τα προβλήματα της εποχής Τραμπ, αδυνατούν να έχουν τον ίδιο ηγετικό ρόλο, όμως την ίδια στιγμή προσπαθούν να γίνουν ακόμη πιο εκβιαστικές απέναντι στους συμμάχους και επιθετικές απέναντι στους ανταγωνιστές τους οξύνοντας την αστάθεια στον πλανήτη, σε μια εποχή που η πανδημία δείχνει την ανάγκη μεγαλύτερη διεθνούς συνεργασίας.

Την ίδια ώρα η Κίνα διεκδικεί να παίξει όλο και πιο αναβαθμισμένο ρόλο, πιέζει να κάνει επενδύσεις, αλλά συχνά ταυτόχρονα εξάγει και το ιδιαίτερο μοντέλο της για την εργασία και την επιχειρηματικότητα που δεν ταιριάζει πάντα με αυτό που θεωρούμε προστασία της εργασίας και του συνολικού κοινωνικού συμφέροντος.

Η Ευρώπη γίνεται το πεδίο ευρύτερων ανταγωνισμών και αδυνατεί να βρει εκείνο τον βαθμό συνεννόησης που θα έδινε πραγματικά ευρωπαϊκές λύσεις και διεξόδους στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας.

Ολα αυτά διαμορφώνουν ένα τοπίο πιο σύνθετο και για χώρες όπως η δική μας. Δείχνουν ότι δεν έχει νόημα η απλή προσκόλληση στον έναν πόλο, ακόμη και εάν αυτό έχει αποτελέσει βασική σταθερά της εξωτερικής πολιτικής εδώ και δεκαετίες, γιατί ο κόσμος γίνεται πιο περίπλοκος. Ούτε βέβαια αρκεί η απλή προσπάθεια «ισορροπιών», γιατί αυτές απαιτούν και ένα οικονομικό και πολιτικό βάθος. Πιο αναγκαία φαντάζει η προσπάθεια εσωτερικής ανασυγκρότησης, οικονομικής και κοινωνικής, για να αντέξουμε τους κραδασμούς της νέας εποχής.