Από το Τσέρνομπιλ στο Μαξίμου του Τσίπρα και του Καρτερού

Όταν στις 26 Απριλίου του 1986 η νυχτερινή βάρδια στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ, στην Ουκρανία, αποφάσιζε να κάνει μια άσκηση για να διαπιστώσει τι θα γίνει εάν κλείσουν τα συστήματα ασφαλείας, δεν ξεκινούσε μόνο την ακολουθία που οδήγησε σε ένα από τα τραγικότερα πυρηνικά ατυχήματα, αλλά και μια δοκιμασία ως προς την ενημέρωση.

Παραδοσιακά μυστικοπαθές το σοβιετικό καθεστώς θα προσπαθήσει αρχικά να αποκρύψει την έκταση του συμβάντος για να αναγκαστεί στη συνέχεια, λόγω και της πολιτικής της Γκλάσνοστ («διαφάνεια»), να το παραδεχτεί.

Όμως, επειδή οι επιπτώσεις του ατυχήματος δεν περιορίστηκαν στο σοβιετικό έδαφος αλλά επηρέασαν όλη την Ευρώπη, η δοκιμασία ως προς την ενημέρωση ήταν μεγάλη και σε άλλες χώρες, ιδίως εκεί όπου υπήρχαν ισχυρά κομμουνιστικά κόμματα και φιλοσοβιετικές διαθέσεις.

Στην Ελλάδα αυτό ήταν ιδιαίτερα έντονο και επειδή η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν ήθελε να φανεί πολύ εχθρική απέναντι στην ΕΣΣΔ και επειδή υπήρχε το ΚΚΕ.

Το ΚΚΕ στρατευμένο σε μια παραδοσιακή αντίληψη που τον ταύτιζε με την υπεράσπιση της ΕΣΣΔ, έκρινε ότι δεν μπορούσε να αφήσει το ατύχημα να γίνει αφορμή αντισοβιετικής προπαγάνδας.

Το αποτέλεσμα ήταν μια συστηματική προσπάθεια από τον Ριζοσπάστη να μειώσει τη σημασία του ατυχήματος και να διασκεδάσει το άγχος για κινδύνους από τη ραδιενέργεια.

Τα όσα επανέρχονται στη δημοσιότητα περί δηλώσεων για τα… ακίνδυνα μαρούλια, προέρχονται από εκείνη την περίοδο, έστω και εάν ορισμένες φράσεις είναι περισσότερο «αστικοί μύθοι».

Τα δεδομένα αυτά θα ενδιέφεραν κανονικά μόνο τους ιστορικούς, εάν δεν υπήρχε και κάτι ακόμη: Αρχισυντάκτης του Ριζοσπάστη εκείνη την περίοδο ήταν ο Θανάσης Καρτερός. Στην πραγματικότητα ήταν ο διευθυντής, έστω και εάν τυπικά διευθυντής (και υπεύθυνος από το ΠΓ) ήταν ο Γρηγόρης Φαράκος.

Είναι αλήθεια ότι όλοι λένε ότι ο Καρτερός τότε δίδασκε πραγματικά δημοσιογραφία και μάλιστα στο δύσκολο έδαφος του κεντρικού κομματικού εντύπου του ΚΚΕ. Μόνο που έμαθε και άλλα πράγματα τότε.

Η υπόθεση Τσερνόμπιλ είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα χειραγώγησης της ενημέρωσης και μάλιστα με βάση τη λογική «το κόμμα ξέρει καλύτερα». Είναι η λογική που λέει ότι μπορεί το κόμμα να υπαγορεύσει την αλήθεια στα κομματικά μέλη, ακόμη και εάν η «κομματική αλήθεια» δεν αντέχει καμιά σύγκρουση με την πραγματικότητα.

Αυτή τη λογική, στην πραγματικότητα υπηρετεί σήμερα ο Καρτερός. Μπορεί να μην χρειάζεται πλέον να υπερασπίζεται τα… καλά της πυρηνική ενέργειας, αλλά σε σχέση με τα θέματα της επικαιρότητας επιμένει στο ρόλο της επικοινωνιακής πρώτης γραμμής του Αλέξη Τσίπρα.

Και στο πλαίσιο αυτού του ρόλου έχει αναλάβει να πείσει για το αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ και κυρίως το αφήγημα για το τέλος της επιτροπείας. Επειδή μάλιστα αυτό το αφήγημα δεν πολυπερπατάει και δεν μπορεί να υποστηρίξει πειστικά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα «φέρει την ανάπτυξη» έχει αποφασίσει ότι χρειάζεται να προσφέρει στο κοινό έναν κοινό εχθρό: τον Βαγέλη Μαρινάκη.

Μικρή σημασία έχει ότι κάποτε ήταν το Μαξίμου του Τσίπρα που επιδίωκε επικοινωνία με τον Μαρινάκη ή ότι ο Μαρινάκης δεν διεκδικεί δημόσια έργα και κρατικό χρήμα. Ήταν βολικός εχθρός, ιδίως από τη στιγμή Καμμένος και Κοντονής συντηρούσαν την ποινική δίωξη με τη βοήθεια «πρόθυμων» δικαστικών και ανακριτικών υπαλλήλων.

Έτσι και σήμερα μπορεί ο Καρτερός να μιλάει απαξιωτικά για «Κυριάκο Μαρινάκη», όμως στην πραγματικότητα με όσα είτε αυτός είτε άλλοι από τον κυβερνητικό επικοινωνιακό μηχανισμό, απλώς γυρνάμε στην εποχή Τσερνομπίλ

Χοντροειδή ψέματα, ωραιοποίηση της πραγματικότητας, συγκαλύψεις της πραγματικής διάστασης φαινομένων, γίνονται όλο και περισσότερο στοιχεία της πολιτικής απεύθυνσης που κάνουν .

Και το χειρότερο από αυτά είναι ότι δεν μετρούν ότι ορίζοντας όλων αυτών είναι η κατάρρευση της ίδιας της εμπιστοσύνης της κοινωνίας στη δυνατότητα να έχει από κάπου αντικειμενική κατά το δυνατόν ενημέρωση. Γι’ αυτό με τη σειρά του οδηγεί στη συνωμοσιολογία, στη λογική του ψιθύρου, στα παράλογα ψεύδη και την ενίσχυση της ακροδεξιάς.