Κορωνοϊός: Υπάρχει περίπτωση οι μεταλλάξεις να τον κάνουν ακόμη πιο επικίνδυνο;

Με τον κορωνοϊό να συνεχίζει την προέλασή του σε όλο τον κόσμο, έχουν εκφραστεί ανησυχίες για το ενδεχόμενο μετάλλαξής του σε μια ακόμη πιο μεταδοτική ή επικίνδυνη μορφή – ή και στα δύο – πράγμα που θα μπορούσε να κάνει ακόμη πιο δύσκολη την παγκόσμια υγειονομική κρίση. Όμως τι γνωρίζουμε για τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται ο ιός;

Μεταλλάσσεται ο κορωνοϊός;

Όλοι οι ιοί μεταλλάσσονται, και το ίδιο ισχύει και για τον κοροναϊό. Οι μεταλλάξεις προκύπτουν όταν συμβαίνουν λάθη κατά την αντιγραφή του γενετικού κώδικα των ιών, καθώς αυτοί αναπαράγονται εντός των κυττάρων.

Πόσο γρήγορα μεταλλάσσεται;

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για έναν αρκετά σταθερό ιό. Οι επιστήμονες έχουν αναλύσει περίπου 13.000 δείγματα στη Βρετανία από τα μέσα Μαρτίου και ανακάλυψαν ότι νέες μεταλλάξεις εμφανίζονται περίπου δύο φορές τον μήνα. Η συχνότητα των μεταλλάξεων είναι σημαντική, καθώς όσο πιο γρήγορα μεταλλάσσεται ένας ιός, τόσο νωρίτερα αλλάζει η συμπεριφορά του. Ένας ιός που εξελίσσεται γρήγορα, είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί μέσω εμβολίων, αφού μέχρι τη στιγμή της ανάπτυξής του, δεν αποκλείεται να έχουν αλλάξει τα τμήματα του ανοσοποιητικού στα οποία επιτίθεται. Η εποχική γρίπη μεταλλάσσεται τόσο γρήγορα ώστε να χρειαζόμαστε καινούργια εμβόλια κάθε χρόνο.

Πώς διαφέρουν τα στελέχη του κορωνοϊού που κυκλοφορούν στον πλανήτη;

Ο γενετικός κώδικας των στελεχών του κοροναϊού που κυκλοφορούν στον πλανήτη δείχνουν ότι καθώς εξαπλώνεται, μοιράζεται σε ομάδες. Δεν πρόκειται για κάτι ασυνήθιστο. Γερμανική έρευνα εντόπισε τρεις κύριες γενετικές ομάδες του ιού τον Απρίλιο, οι οποίες ονομάστηκαν A, B και C. Οι ομάδες A και C εντοπίστηκαν κυρίως σε Ευρωπαίους και Αμερικανούς, ενώ η ομάδα Β είναι πιο συνηθισμένη στην Ανατολική Ασία. Όμως υπάρχουν και μικρότερες ομάδες, τις οποίες χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να ιχνηλατήσουν τις πηγές των λοιμώξεων, φτάνοντας τελικά σε περιοχές όπως η Ουχάν ή η Βόρεια Ιταλία.

Τι σημασία έχουν οι μεταλλάξεις;

Οι μεταλλάξεις συμβαίνουν τυχαία και διαρκώς. Οι περισσότερες έχουν ελάχιστες συνέπειες, ενώ κάποιες δημιουργούν εμπόδια στην πορεία του ιού. Όμως με την πάροδο του χρόνου οι μοναδικές ή πολλαπλές μεταλλάξεις, ενδέχεται να κάνουν τον ιό ακόμη πιο αποτελεσματικό, διευκολύνοντας τη μετάδοσή του. Παράλληλα, δεν αποκλείεται να τον καταστήσουν και πιο επικίνδυνο, για παράδειγμα αυξάνοντας την ικανότητά του να μολύνει τα κύτταρα.

Τι είδους μεταλλάξεις έχουν συμβεί;

Ένας αριθμός μεταλλάξεων έχει τραβήξει την προσοχή των επιστημόνων. Οι ερευνητές του London School of Hygiene and Tropical Medicine εξέτασαν περισσότερα από 5.000 γονιδιώματα του ιού από όλο τον κόσμο και ανακάλυψαν αρκετές μεταλλάξεις που ενδέχεται να αποδεικνύουν ότι ο ιός προσαρμόζεται στο ανθρώπινο σώμα. Δύο από τις μεταλλάξεις βρίσκονται στις χαρακτηριστικές πρωτεΐνες που δημιουργούν την “κορώνα” του ιού, και τις οποίες ο ιός χρησιμοποιεί για να εισβάλλει στα ανθρώπινα κύτταρα.

Τέτοιου είδους μεταλλάξεις παραμένουν σπάνιες για την ώρα, όμως ο Μάρτιν Χίμπερντ, καθηγητής με εξειδίκευση στις νέες λοιμώδεις ασθένειες και επικεφαλής της έρευνας, τα αποτελέσματα της οποίας δεν έχουν διασταυρωθεί ακόμη, σημειώνει ότι η εμφάνισή τους υπογραμμίζει την ανάγκη για παγκόσμια επιτήρηση του κοροναϊού. Αυτή είναι που θα αποκαλύψει αν οι νέες μεταλλάξεις τον βοηθούν να εξαπλωθεί, αλλά και αν υπάρχει ανάγκη ανασχεδιασμού των υποψήφιων εμβολίων.

Σε άλλη προκαταρκτική μελέτη, επιστήμονες του Πανεπιστημίου Sheffield και του Εθνικού Εργαστηρίου Los Alamos στο Νιου Μέξικο των ΗΠΑ, ανακάλυψαν παρόμοιες μεταλλάξεις στις εν λόγω πρωτεΐνες, με τους συγγραφείς της μελέτης να υποστηρίζουν ότι ενδέχεται πράγματι αυτές να βοηθούν τον ιό να μεταδοθεί. Αν και είναι πιθανό, άλλοι επιστήμονες πιστεύουν ότι είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε αν η οποιαδήποτε μετάλλαξη βοηθά τον κοροναϊό να εξαπλωθεί.

Ο καθηγητής Νικ Λόμαν του Πανεπιστημίου του Μπέρμπινγκχαμ, αναφέρει ότι όλοι οι κοροναϊοί μοιάζουν πολύ μεταξύ τους και ότι οι ιοί με συγκεκριμένες μεταλλάξεις μπορούν να κυριαρχήσουν σε διαφορετικές περιοχές για μια σειρά από αιτίες. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι το ποιος ιός έτυχε να εμφανιστεί πρώτος σε μια περιοχή, πράγμα που έχει περισσότερες πιθανότητες να οφείλεται στο ταξίδι ενός μεμονωμένου πολίτη, παρά στην προσαρμογή του ιού στον πληθυσμό.

Τι άλλο μπορούμε να μάθουμε από τις μεταλλάξεις;

Καθώς οι επιστήμονες μαθαίνουν όλο και περισσότερα για τη γενετική σύσταση των κορωνοϊών, θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες για να ιχνηλατήσουν την προέλευση της λοίμωξης των ατόμων σε συγκεκριμένα κοντινά επίκεντρα της πανδημίας, και εντέλει στον τόπο από τον οποίο προήλθαν. Αυτό μπορεί να φανεί χρήσιμο για την ιχνηλάτηση των εξάρσεων αλλά και τον εντοπισμό νεοεισαχθέντων λοιμώξεων. Όμως η συστηματική επιτήρηση θα μας επιτρέψει να παρακολουθήσουμε και τον τρόπο με τον οποίο ο ιός θα μεταλλάσσεται και θα αποκτά ανθεκτικότητα σε φάρμακα και εμβόλια που θα χρησιμοποιούνται στο μέλλον. Πρόκειται για κάτι που θα συμβεί σχεδόν αναπόφευκτα, όπως με κάθε άλλο μικροοργανισμό.