Τέλος των μνημονίων: το συντομότερο ανέκδοτο

Βήμα-βήμα η κυβέρνηση του Τσίπρα προχωράει στην υλοποίηση των δεσμεύσεων για την επιτυχή ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης. Από τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και την τροπολογία Πεπονή, που ψηφίστηκαν ήδη, μέχρι την εκκίνηση της ιδιωτικοποίησης μεγάλου μέρους των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ και τις ρυθμίσεις για τον περιορισμό του δικαιώματος στην απεργία, που θα ψηφιστούν, ένα-ένα τα μέτωπα κλείνουν.

Θα ακολουθήσει βέβαια και ένας άλλος γύρος αξιολόγησης, ο «τελικός» που θα αφορά πια τη συνολική αποτίμηση του προγράμματος, ενώ ταυτόχρονα η χώρα θα πρέπει να δείξει ότι μπορεί τις σχετικά περιορισμένες για τα επόμενα 2 χρόνια δανειακές ανάγκες της από τις «αγορές» και οι τράπεζες ότι μπορούν να αντέξουν τα stress-test και άρα δεν υπάρχει ανάγκη για νέα ανακεφαλαιοποίησή τους (ή ακόμη χειρότερα για κούρεμα καταθέσεων μέσω bail-in).

Στο τέλος αυτών των διαδικασιών, θα μπορεί να ανακοινωθεί ότι η Ελλάδα βγήκε από το πρόγραμμα, με μόνη σύνδεση με την προηγούμενη κατάσταση τη διατήρηση κάποιας παραλλαγής χρηματοδοτικής ροής για κάθε ενδεχόμενο.

Τέλος καλό, όλα καλά; Κάθε άλλο.

Στην πραγματικότητα αυτό το αφήγημα πλησιάζει την έννοια της μαγικής εικόνας.

Πρώτον, γιατί η χώρα έχει δεσμευτεί ότι δεν θα ακυρώσει καμία από τις «μεταρρυθμίσεις» που έκανε στο πλαίσιο των μνημονίων. Δεν θα ακυρωθούν, δηλαδή, ούτε οι ιδιωτικοποιήσεις των αεροδρομίων, των λιμανιών Αθήνας και Θεσσαλονίκης, της ΔΕΗ, ούτε η επένδυση στο Ελληνικό, ενώ θα προχωρήσουν και μια σειρά ακόμη. Ούτε θα επιστρέψουν πραγματικά οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, η διαιτησία και οι συλλογικές συμβάσεις όπως τις ξέραμε. Πιθανώς δεν θα αυξηθεί, πριν περάσουν αρκετά χρόνια ούτε ο βασικός μισθός.

Δεύτερον, η φορολογία των χαμηλών εισοδημάτων θα αυξηθεί από τη στιγμή που έχει ήδη προκαταβολικά ψηφιστεί η μείωση του αφορολόγητου που θα τους χαμηλόμισθους θα σημαίνει ένα χαμένο μισθό το χρόνο.

Τρίτον, η σταδιακή πλήρης εφαρμογή της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης θα σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι θα δουν ξανά σημαντικές μειώσεις στις συντάξεις τους.

Τέταρτον, και ίσως βασικότερο, η χώρα έχει δεσμευτεί για τα πρωτογενή πλεονάσματα των επόμενων ετών και αυτό θα σημαίνει μια διαρκή συνθήκη και λιτότητας και περικοπής δημόσιων δαπανών και αυξημένης φορολογίας και για τα χαμηλά εισοδήματα. Τα αυξημένα πλεονάσματα διαρκώς θα σημαίνουν και κίνδυνο νέων μέτρων. Ας μην ξεχνάμε ότι στη δεκαετία του 2020 θα έχουμε ξανά αυξημένες ανάγκες αποπληρωμής δανείων και αυτό θα απαιτεί και πάλι μεγάλα πλεονάσματα.

Επιπλέον, ας μην νομίζουμε ότι θα φύγουν οι «θεσμοί». Το πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνει έναν εντυπωσιακό αριθμό από μηχανισμούς επιτήρησης των οικονομιών ακόμη και για χώρες που δεν είναι σε μνημόνιο. Ή για να το πούμε διαφορετικά: τα ελληνικά μνημόνια ήταν η εξαίρεση που πλέον έχει γίνει κανόνας σε όλη την Ευρώπη. Από την τήρηση των πλεονασμάτων μέχρι την πλήρη εφαρμογή των μέτρων, οι Ευρωπαίοι θα κοιτάζουν διάφορες παραμέτρους, ιδίως από τη στιγμή που θα θέλουν να εξασφαλίσουν και την ομαλή αποπληρωμή των δανείων τους. Και μπορεί το ΔΝΤ κάποια στιγμή να φύγει (άλλωστε όλο και επανέρχεται η ιδέα τα δάνειά του να «εξαγοραστούν» από τον ESM ώστε και αυτό να μην είναι εκτεθειμένο στην ελληνική περιπλοκή και οι όλο το ελληνικό χρέος να είναι προς τον ευρωπαϊκό μηχανισμό) όμως η τεχνογνωσία και η φιλοσοφία του ήρθαν για να μείνουν.

Γιατί, όπως πολλές φορές τονίστηκε όλα αυτά τα χρόνια, τα μνημόνια δεν είναι απλώς κάποια μέτρα, δεν ήταν μια πυροσβεστική απάντηση σε μια ανοιχτή κρίση. Τα μνημόνια ήταν και είναι μια «αλλαγή καθεστώτος» που αντανακλούσε και το νεοφιλελεύθερο πυρήνα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αλλά και την επιθυμία των εγχώριων οικονομικών ελίτ να πάρουν την εκδίκηση για όσες παραχωρήσεις έγιναν προς τις ασθενέστερες τάξεις στις δεκαετίες της μεταπολίτευσης.

Και το νέο καθεστώς ήρθε για να μείνει. Με βασικές παραμέτρους του τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων, τη μείωση της ανεργίας με ελαστικές και κακοπληρωμένες θέσεις, την τρομακτική υπερεκμετάλλευση των μορφωμένων και καταρτισμένων κομματιών της εργασίας, σε μια κοινωνία που θα θεωρεί αναδιανομή τα κάθε λογής «κοινωνικά μερίσματα» και «επιτυχία» το να μη βρεθεί στο δρόμο. Με την «ανάπτυξη» να έρχεται αλλά σε κανένα βαθμό να μην μετατρέπεται σε πραγματική αναβάθμιση της ποιότητας ζωής. Σε μια χώρα μειωμένων προσδοκιών που θα θεωρεί επιτυχία το να μην γίνουν τα πράγματα χειρότερα.

MUST READ

Η σιγουριά από το πρώτο λεπτό, η ομιλία στα πέναλτι, η αγωνία του Μαρινάκη και η Μίλαν που προτιμούσαν οι ερυθρόλευκοι

Γι’ αυτό θα πανηγυρίσει ο Τσίπρας στην ΔΕΘ το Σεπτέμβριο του 2018 και στο όνομα αυτής της επιτυχίας θα προκηρύξει πιθανώς και πρόωρες εκλογές. Και γύρω από αυτό θα διεξαχθεί η όποια αντιπαράθεση ανάμεσα σε μια «αριστερά» που θα παρουσιάζει ως επιτυχία την υλοποίηση μιας πολιτικής που στη δεκαετία του 1990 ανήκε απλώς στις κρυφές φαντασιώσεις των νεοφιλελεύθερων και μια αντιπολίτευση που θα ξέρει ότι και αυτή τα ίδια θα έκανε (και θα κάνει εάν έχουμε κυβερνητική εναλλαγή μετά τις εκλογές).

Γράψτε το σχόλιο σας